Καθορισμός των δαπανών για τις οποίες απαιτείται η χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής
ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ («ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΟΥ») (ΑΡΘΡΟ 16 Ν.4172/2013)
Καθορίστηκαν οι δαπάνες για τις οποίες απαιτείται η χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής ή/και συλλογής αποδείξεων, κατανομή των δαπανών μεταξύ των συζύγων ή των μερών του συμφώνου συμβίωσης, κατηγορίες των φορολογουμένων που εξαιρούνται από την υποχρέωση αυτή.
Με τις ΠΟΛ 1062/2017, την ΠΟΛ 1100/2017 όπως τροποποίησε την ΠΟΛ 1005/2017 σχετικά με τον καθορισμό δαπανών για τις οποίες απαιτείται η χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής ή/και συλλογής αποδείξεων για το φορολογικό έτος 2017 κατ΄εφαρμογή του άρθρου 16 ν.4172/2013 (Μείωση φόρου εισοδήματος) δόθηκαν διευκρινήσεις.
Συνοπτικά:
- Πραγματοποίηση δαπανών για τη διατήρηση της μείωσης φόρου («αφορολόγητου»)
Η βάση υπολογισμού της μείωσης του φόρου είναι στα εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις καθώς και στην προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων που φορολογείται με την κλίμακα εισοδημάτων από μισθωτή εργασία και συντάξεις.
Προκειμένου να διατηρηθεί η μείωση φόρου («αφορολόγητο») απαιτείται να πραγματοποιηθούν δαπάνες απόκτησης αγαθών και λήψης υπηρεσιών στην ημεδαπή ή σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ε.Ο.Χ. οι οποίες να έχουν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί για τον ίδιο ή τον άλλο σύζυγό του ή το άλλο μέλος του συμφώνου συμβίωσης καθώς και για τα εξαρτώμενα μέλη αυτού.
Οι μειώσεις του φόρου του άρθρου 16 του ν.4172/2013 εφαρμόζονται και για τους κατ’ επάγγελμα αγρότες, εφόσον δηλαδή τουλάχιστον το 50% του εισοδήματός τους προέρχεται από αγροτική δραστηριότητα.
Διακρίνονται οι εξής περιπτώσεις:
Όταν αποκτάται εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις ή/και από ατομική αγροτική επιχείρηση μαζί με εισόδημα από λοιπές κατηγορίες, η μείωση του φόρου που προβλέπεται θα είναι αυτή που αναλογεί μόνο στο μέρος του εισοδήματος που προέρχεται αποκλειστικά από μισθωτή εργασία και συντάξεις ή/και από ατομική αγροτική επιχείρηση
Όταν αποκτάται εισόδημα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία υπάγεται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α. σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, μαζί με εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα, η μείωση του φόρου που προβλέπεται υπολογίζεται μόνο στο εισόδημα που αποκτάται από την αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από το εάν αυτός χαρακτηρίζεται ως κατ’ επάγγελμα αγρότης σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και του ποσοστού συμμετοχής του εισοδήματός του από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα σε σχέση με το συνολικό εισόδημα (σχετική η ΠΟΛ.1107/2016εγκύκλιος)
- Ποσοστά ελάχιστης δαπάνης που απαιτούνται
Το ελάχιστο ποσό των οποίων προσδιορίζεται ως ποσοστό του φορολογητέου εισοδήματος του, σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα:
| Εισόδημα (σε ευρώ) | Ποσοστό ελάχιστης δαπάνης με ηλεκτρονική συναλλαγή και μέσα πληρωμής με κάρτα (Προοδευτική εφαρμογή) |
| 1,00-10.000,00 | 10% |
| 10.000,01-30.000,00 | 15% |
| 30.000,01 και άνω | 20% και μέχρι 30.000 ευρώ |
Η κλίμακα της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζεται προοδευτικά, έτσι ώστε ο συντελεστής του επόμενου κλιμακίου να υπολογίζεται μόνον στο υπερβάλλον ποσό του εισοδήματος
- Προσαύξηση φόρου για μη κάλυψη απαιτούμενου ποσού δαπανών
Εάν δεν καλύπτεται το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό βάσει των παραπάνω ποσοστών, τότε ο φόρος προσαυξάνεται κατά το ποσό που προκύπτει από τη θετική διαφορά μεταξύ του απαιτούμενου και του δηλωθέντος ποσού, πολλαπλασιαζόμενης με συντελεστή είκοσι δύο τοις εκατό (22%).
Παράδειγμα:
Εισόδημα: 9.000 (είναι στο κλιμάκιο 1,00 – 10.000,00)
Ποσοστό ελάχιστης δαπάνης: 10%
Ελάχιστη απαιτούμενη δαπάνη: 9.000 x 10% = 900
Δηλωθείσα δαπάνη: 500
Θετική διαφορά: 900 – 500 = 400
Προσαύξηση φόρου: 400 χ 22% = 88
- Ποιες δαπάνες λαμβάνονται υπόψη για το «αφορολόγητο»
Για το φορολογικό έτος 2017 οι δαπάνες για τις οποίες απαιτείται η χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής ή/και συλλογής αποδείξεων και η πραγματοποίησή τους εντός του 2017 έχουν ως εξής:
Προϋπόθεση: να περιλαμβάνονται στις ακόλουθες ομάδες του δείκτη τιμών καταναλωτή της ΕΛ.ΣΤΑΤ.:
Ομάδα 1 (Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά)
Ομάδα 2 (Αλκοολούχα ποτά και καπνός)
Ομάδα 3 (Ένδυση και υπόδηση)
Ομάδα 4 (Στέγαση), εξαιρουμένων των ενοικίων
Ομάδα 5 (Διαρκή αγαθά, είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες)
Ομάδα 6 (Υγεία)
Ομάδα 7 (Μεταφορές), εξαιρουμένης της δαπάνης για τέλη κυκλοφορίας και της αγοράς οχημάτων, πλην των ποδηλάτων
Ομάδα 8 (Επικοινωνίες)
Ομάδα 9 (Αναψυχή, πολιτιστικές δραστηριότητες), εξαιρουμένης της αγοράς σκαφών, αεροπλάνων και αεροσκαφών
Ομάδα 10 (Εκπαίδευση)
Ομάδα 11 (Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια)
Ομάδα 12 (Άλλα αγαθά και υπηρεσίες)
Εξαιρούνται τα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων και γενικά οι δαπάνες που δεν είναι καταναλωτικές και ως εκ τούτου δεν περιλαμβάνονται στους παραπάνω δείκτες. Τέτοιες είναι ενδεικτικά οι δαπάνες για αγορά κατοικίας, πληρωμή φόρων, δόσεις στεγαστικών δανείων, αγορά επενδυτικών προϊόντων (μετοχών, ομολόγων κ.λπ.). Σημειώνεται ότι ειδικά για τους λογαριασμούς ΔΕΚΟ που είναι σε όνομα διαφορετικό από αυτόν που καταβάλλει, γίνονται δεκτές, εφόσον ο καταβάλλων την δαπάνη είναι και ο πραγματικός χρήστης του ακινήτου.
Διευκρινίζεται ότι στην περίπτωση δαπανών των κοινόχρηστων χώρων, οι οποίες εξοφλούνται από τον διαχειριστή της πολυκατοικίας με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, οι εν λόγω δαπάνες θα λαμβάνονται υπόψη μετά τον επιμερισμό τους στους ενοίκους ή στους ιδιοκτήτες των οριζόντιων ιδιοκτησιών
- Εξαιρέσεις υποχρέωσης χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής, αλλά υποχρέωσης να συλλέξουν αποδείξεις ίσης αξίας έχουν:
►οι φορολογούμενοι εβδομήντα (70) ετών και άνω
► τα άτομα με ποσοστό αναπηρίας ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω
► όσοι βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση
► οι φορολογικοί κάτοικοι της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ., υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 20 του ν. 4172/2013, που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα και φορολογούνται με την κλίμακα από μισθωτή εργασία και συντάξεις. Τα ίδια ισχύουν και για τις παρακάτω κατηγορίες: Δημόσιοι λειτουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στο εξωτερικό
►φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας που διαβιούν ή εργάζονται στην αλλοδαπή (εκτός αυτών που αναφέρονται στο παρακάτω άρθρο 6 που απαλλάσσονται και από τη συλλογή)
► ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων
► φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους
► οι φορολογούμενοι που δεν έχουν εισόδημα από καμία κατηγορία ή έχουν εισόδημα μόνο από κεφάλαιο ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ, σύμφωνα με την περ. α΄ της παρ. 1 του άρθρου 34 του ν.4172/2013
► οι φορολογούμενοι που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ, για τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματός τους, σύμφωνα με την περ. δ΄ της παρ. 1 του άρθρου 34 του ν.4172/2013,
► οι φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ),
► οι υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία,
► οι φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των 6 μηνών).
Για τους παραπάνω φορολογούμενους που εξαιρούνται από την υποχρέωση χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής για την πραγματοποίηση των δαπανών τους, αλλά απαιτείται να προσκομίσουν -συλλέξουν- αποδείξεις ίσης αξίας, αυτές, φυλάσσονται για μελλοντικό έλεγχο, θα πρέπει να έχουν εκδοθεί σύμφωνα με τις διατάξεις των Ε.Λ.Π. (ν.4308/2014) και εφόσον οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι το επιθυμούν, έχουν τη δυνατότητα να τις εξοφλούν και με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής.
- Εξαιρέσεις υποχρέωσης χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής και προσκόμισης αποδείξεων για την πραγματοποίηση δαπανών έχουν:
►οι υπάλληλοι του Υπουργείου Εξωτερικών
► οι στρατιωτικοί, εφόσον υπηρετούν στην αλλοδαπή, οι υπηρετούντες στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
► όσοι διαμένουν σε οίκο ευγηρίας και σε ψυχιατρικό κατάστημα και οι φυλακισμένοι.
- Εξόφληση δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής
Για να διατηρηθεί η μείωση φόρου, ο φορολογούμενος που υποχρεούται να έχει πραγματοποιήσει δαπάνες για τις οποίες απαιτείται να έχουν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, αυτές, θα πρέπει να έχουν εξοφληθεί με έναν από τους παρακάτω ενδεικτικά τρόπους:
α. Με κάρτες και μέσα πληρωμής με κάρτες (χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες, προπληρωμένες κάρτες (prepaid card))
β. Μέσω λογαριασμού πληρωμών Παρόχων Υπηρεσιών Πληρωμών όπως π.χ.:
β1. Με μεταφορά πίστωσης
β2. Με εντολές άμεσης χρέωσης
β3. Με πάγιες εντολές
β4. Με τραπεζικές ή ταχυδρομικές επιταγές
β5. Μέσω ηλεκτρονικής τραπεζικής (e-banking)
β6. Μέσω ηλεκτρονικού πορτοφολιού (e-wallet)
β7. Με πληρωμή σε γκισέ
β8. Με πληρωμή σε μηχανήματα τύπου «easy-pay»
Επισημαίνεται ότι στις περιπτώσεις κοινών τραπεζικών λογαριασμών σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (κάθε μορφής στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό) οι πραγματικοί δικαιούχοι, οι οποίοι καθορίζονται με βάση τις πραγματικές περιστάσεις, μπορούν να χρησιμοποιούν τους εν λόγω λογαριασμούς ανάλογα με τις πραγματοποιούμενες δαπάνες τους. Τα ίδια ισχύουν και για πιστωτικές κάρτες με δικαιούχους κύρια και πρόσθετα μέλη.
Για την απόδειξη της εξόφλησης με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής των δαπανών απόκτησης αγαθών και λήψης υπηρεσιών, χωρίς να απαιτείται η συλλογή αποδείξεων, γίνεται δεκτό κάθε πρόσφορο μέσο όπως ενδεικτικά:
α. Κατάσταση κίνησης τραπεζικού λογαριασμού (bank statement)
β. Αντίγραφο κίνησης τραπεζικού λογαριασμού
γ. Αναλυτική εικόνα καρτών
δ. Αποδεικτικά κατάθεσης ή εξόφλησης,
ε. Αντίγραφο τερματικού μηχανήματος (POS)
Επισημαίνεται επίσης ότι τα δικαιολογητικά που αποδεικνύουν την απόδειξη της δαπάνης για απόκτηση αγαθών και λήψης υπηρεσιών φυλάσσονται από τους φορολογούμενους μέχρι την παραγραφή του δικαιώματος της Φορολογικής Διοίκησης για έλεγχο της αρχικής δήλωσης
- Δαπάνες συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης
Σε περίπτωση που καλύπτεται το απαιτούμενο ποσό δαπανών από οποιονδήποτε εκ των δυο συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης, το τυχόν πλεονάζον ποσό κατά την εκκαθάριση θα μεταφέρεται στον άλλο σύζυγο ή στο άλλο μέρος συμφώνου συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του ελάχιστα απαιτούμενου ποσού δαπανών του.
Όταν ένας εκ των δυο συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης πραγματοποιεί δαπάνες αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών αλλά δεν δικαιούται την προβλεπόμενη μείωση φόρου του άρθρου 16 του ν.4172/2013, το ποσό των δαπανών κατά την εκκαθάριση, θα μεταφέρεται στον άλλο σύζυγο ή στο άλλο μέρος συμφώνου συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του ελάχιστα απαιτούμενου ποσού δαπανών του.
Δ. Γαγάνης
